Merkez Bankası'ndan enflasyon yorumu

 

TCMB: Uluslararası emtia fiyatlarındaki yükseliş ve bazı sektörlerde belirginleşen arz kısıtlarının etkisiyle üretici fiyatlarındaki güçlü artış eğilimi devam etti

Merkez Bankası, uluslararası emtia fiyatlarındaki yükselişin ve bazı sektörlerde belirginleşen arz kısıtlarının etkisiyle üretici fiyatlarındaki güçlü artış eğiliminin devam ettiğini bildirdi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Şubat Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda şöyle denildi:

"Tüketici fiyatları Şubat ayında yüzde 0,91 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,64 puan yükselişle yüzde 15,61 olarak gerçekleşmiştir. Uluslararası emtia fiyatlarındaki yükseliş ve bazı sektörlerde belirginleşen arz kısıtlarının etkisiyle üretici fiyatlarındaki güçlü artış eğilimi devam etmiştir. Yıllık enflasyon alt gruplar genelinde yükselirken, bu artışa en belirgin katkı temel mal ve gıda gruplarından gelmiştir. Bu dönemde, birikimli döviz kuru etkilerinin kısmen hafiflemesiyle dayanıklı tüketim malları ve diğer temel mallarda fiyatlar ılımlı bir seyir izlerken, giyim yıllık enflasyonundaki yükseliş devam etmiştir. Gıda enflasyonu işlenmiş gıda fiyatları öncülüğünde artarken, bu gelişmede alt kalemler itibarıyla çiğ süt alım fiyatlarındaki artışın süregelen yansımaları, et fiyatları ve uluslararası tarımsal emtia fiyatlarının etkisi öne çıkmıştır. Enerji fiyatları uluslararası petrol fiyatlarındaki yükselişe karşın, döviz kuru gelişmeleri ve eşel mobil uygulaması neticesinde aylık bazda sınırlı bir artış gösterse de, grup yıllık enflasyonu düşük baz nedeniyle yükselmiştir. Bu dönemde hizmet yıllık enflasyonu bir miktar artmıştır. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları yükselirken, eğilimleri temel mallar kaynaklı olarak gerilemiştir.

Şubat ayında tüketici fiyatları yüzde 0,91 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 0,64 puan artarak yüzde 15,61 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları, sırasıyla 0,92 ve 0,71 puan artarak, yüzde 16,92 ve yüzde 16,21 olarak gerçekleşmiştir.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, gıda, enerji ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,30, 0,21, 0,11 ve 0,05 puan artmış, alkol-tütün-altın grubunun katkısı ise 0,03 puan azalmıştır.

2021 yılı ile birlikte tüketici enflasyon sepetindeki ağırlıklar güncellenmiştir. Ocak ayında tüketici enflasyon sepetinde yapılan ağırlık güncellemesinin Şubat ayı itibarıyla enflasyon patikasına 0,4 puan yükseltici etki yaptığı hesaplanmaktadır. Bu etkinin, Nisan ayında 0,5 puana ulaştıktan sonra kademeli olarak azalarak, yıl sonu itibarıyla ortadan kalkacağı öngörülmektedir.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimleri bir miktar gerilemekle birlikte yüksek seviyesini korumuştur. Bu dönemde, çekirdek enflasyon eğilimindeki kısmi iyileşme temel mallardan kaynaklanırken, hizmet eğilimi yataya yakın seyretmiştir. İşlenmiş gıda eğiliminde ise yüksek seviyeler korunmuştur.

Hizmet fiyatları Şubat ayında yüzde 1,04 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,22 puan yükselerek yüzde 11,74 olarak gerçekleşmiştir. Bu yükselişte haberleşme ve lokanta-otel grupları etkili olurken, yıllık enflasyon ulaştırma grubunda gerilemiş, kira ve diğer hizmetlerde ise yataya yakın seyretmiştir. Bu dönemde özel iletişim vergisinin yüzde 7,5’ten yüzde 10’a çıkarılmasının etkisiyle, cep telefonu görüşme ve internet ücretine bağlı olarak haberleşme hizmetleri enflasyonu yükselmiştir. Lokanta-otel yıllık enflasyonundaki artışta ise yemek hizmetleri belirleyici olurken, bu gelişmede gıda fiyatları ve asgari ücret artışının etkili olduğu değerlendirilmektedir. Öte yandan, bu grupta konaklama hizmetleri tarafında enflasyondaki düşük seviyeler korunmuştur. Diğer hizmetler grubunda sağlık ve bakım-onarım grubunda yukarı yönlü seyir sürerken, sigorta, paket tur, eğlence-kültür ve eğitim gibi salgın döneminde enflasyonu düşük seyreden kalemler daha olumsuz bir görünümü sınırlamıştır. Temel mal fiyatları Şubat ayında yüzde 0,12 oranında gerilemiş, grup yıllık enflasyonu 1,52 puan artışla yüzde
21,70 olmuştur. Yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabı ile dayanıklı mallarda yükselirken, diğer temel mallarda yatay seyretmiştir. Giyim ve ayakkabıda sezon indiriminin geçen seneye kıyasla sınırlı olması nedeniyle yıllık enflasyon 4,27 puan artarak yüzde 6,18’e yükselmiş ve temel mal grubu enflasyonunu yukarı çeken ana sürükleyici olmuştur.

Talep yönlü etkilerin yanı sıra uluslararası emtia fiyatları ve arz yönlü kısıtlar nedeniyle yıllık enflasyonu yüksek seyreden dayanıklı tüketim mallarında, döviz kuru etkilerinin kısmen hafiflemesiyle fiyat artışlarının oldukça yavaşladığı gözlenmiştir. Şubat ayında, altın hariç dayanıklı tüketim mallarında yüzde 0,25 ile ılımlı bir fiyat artışı gerçekleşirken, düşük baz nedeniyle yıllık enflasyon 0,73 puan artarak yüzde 34,28 olmuştur. Diğer temel mallarda fiyatlar yüzde 0,19 oranında gerilerken, yıllık enflasyon yatay seyretmiştir. Referans fiyat uygulamasına bağlı olarak, aylık yüzde 6,09 artan ilaç fiyatları daha olumlu bir görünümün önüne geçmiştir. İlaç fiyatlarındaki artışın bir kısmının Mart ayı rakamlarına yansıyacağı not edilmelidir.

Enerji fiyatları Şubat ayında yüzde 0,25 oranında artmıştır.

Doğalgaz ve şebeke suyu fiyatları bu dönemde sırasıyla yüzde 0,80 ve yüzde 0,59 oranında yükselmiştir. Şubat ayında petrol fiyatlarındaki yükselişe karşın Türk lirasındaki değerlenme ve eşel mobil uygulamasının etkisiyle akaryakıt fiyatlarındaki artış yüzde 0,16 ile sınırlı kalmıştır. Bu gelişmelerle, enerji grubu yıllık enflasyonu geçtiğimiz yılın aynı döneminde gerileyen petrol fiyatlarının oluşturduğu düşük bazın etkisiyle 0,96 puan artarak yüzde 8,82’ye yükselmiştir.

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Şubat ayında yüzde 2,57 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,29 puan yükselerek yüzde 18,40 olmuştur. Yıllık enflasyon işlenmiş gıda grubunda 1,61 puan artışla yüzde 19,72’ye yükselirken, işlenmemiş gıda grubunda baz etkileriyle 1,07 puan azalarak yüzde 17,01’e gerilemiştir. Bu dönemde, taze meyve-sebze enflasyonu bir miktar gerilerken, diğer işlenmemiş gıda grubunda et fiyatlarındaki artışlar sürmüş, çiğ süt referans fiyatındaki ayarlamanın gecikmeli etkileri süt fiyatlarına (yüzde 5,17) yansımaya devam etmiştir. Şubat ayında işlenmiş gıda fiyatları aylık bazda yüzde 2,27 ile hızlı artış eğilimini sürdürmüştür. Et fiyatlarındaki artış paralelinde işlenmiş et ürünleri fiyatlarında yükseliş (yüzde 3,03) gözlenirken, çiğ süt fiyat ayarlamasının dolaylı etkileri, başta peynir ve diğer süt ürünlerinde olmak üzere (yüzde 5,78), ilgili gruplarda hissedilmeye devam etmiştir.

Uluslararası emtia fiyatlarındaki gelişmelerin de etkisiyle katı-sıvı yağlardaki yüksek oranlı artışlar sürmüştür. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 20,75’e yükselmiştir.

Ocak ayında alkollü içeceklerden alınan ÖTV’nin artırılmasının sarkan etkisiyle alkollü içecekler grubunun yıllık enflasyonu Şubat ayında 2,31 puan artarak yüzde 20,79 olmuştur.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Şubat ayında yüzde 1,22 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 0,93 puan artarak yüzde 27,09 olmuştur. Üretici fiyatlarında gözlenen bu yükselişte, uluslararası emtia fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirinde süregelen sorunlar belirleyici olmaktadır. Şubat ayında Türk lirasındaki değerlenmeye rağmen petrol, kimyasal ürünler, gıda, ağaç ve mantar ve kâğıt gibi girdi sağlayıcı sektörlerde yüksek oranlı fiyat artışları devam etmiştir. Bu doğrultuda petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi gerilemekle birlikte yüksek seviyesini korumuştur."